|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Zware druk op OM om ook
ABN-bankiers te vervolgen in witwasonderzoek |
|
Persoonlijke verantwoordelijkheid is moeilijk te bewijzen.
Daardoor gingen individuele bankiers eerder vaak vrijuit.Foto: Getty Images,
beeldbewerking: FD studio |
|
|
|
|
|
|
In het kort |
|
|
|
|
|
Er ligt zware druk op het OM
om deze keer wel personen te vervolgen en niet alleen te schikken. |
|
|
|
|
|
Maar persoonlijke
verantwoordelijkheid van bestuurders is in dit soort zaken vaak lastig te
bewijzen. |
|
|
|
|
|
Het OM-faalde in veel eerder
zaken. |
|
|
|
|
|
Er ligt zware politieke en
maatschappelijke druk op het Openbaar Ministerie (OM) om ook personen te
vervolgen en niet alleen te schikken in hun onderzoek naar falende
witwascontroles bij ABN Amro. Dat plaatst de aanklagers voor een duivels
dilemma. Persoonlijke verantwoordelijkheid is vaak lastig te bewijzen, en het
OM is zelden succesvol in dit soort zaken, blijkt uit een rondgang van het
Financieele Dagblad. |
|
|
Zeker na de recordschikking
van €775 mln die ING met het OM trof wegens zijn falende antiwitwasbeleid was
de onvrede bij politiek en publiek groot. Weer gingen bankiers vrijuit, net
als na de Libor-affaire bij Rabobank, was het sentiment. |
|
|
Onvrede |
|
|
Als er bij ABN weer een
schikking van een paar honderd miljoen uitrolt zonder dat er individuele
bankiers vervolgd worden, dan heeft het OM iets uit te leggen in de Tweede
Kamer', zegt PvdA-fractielid Henk Nijboer. 'Als de misstand kennelijk zo ernstig is, mag de reflex niet
zijn om bestuurders hun verantwoordelijkheid te laten afkopen op kosten van
hun eigen aandeelhouders.' |
|
|
Bestuurders weten zichzelf
doorgaans goed buiten schot te houden en het gezichtsverlies te beperken,
ziet ook Marcel Pheijffer, hoogleraar forensische
accountancy en voormalig Fiod-medewerker. 'Dan
raakt het vooral de aandeelhouder heel hard omdat die voor de kosten
opdraait.' |
|
|
Het schikkingsbedrag was
volgens hem dusdanig groot dat je niet kunt spreken van een nederlaag voor
het OM. Maar het had toch iets onbevredigends. Een rechtspersoon handelt
nooit uit zichzelf, er zitten altijd natuurlijke personen achter en die wil
je kunnen aanpakken.' |
|
|
Siddering door de bank |
|
|
OM en rechercheurs van de Fiod
lieten vorig jaar een siddering door ABN Amro gaan. Van meet af aan bestond
er geen misverstand over dat ze deze keer ook ABN-bestuurders
en andere topfunctionarissen persoonlijk aan willen pakken, zeggen meerdere bronnen. |
|
|
De raad van bestuur en de
commissarissen worden als eerste ondervraagd, en moeten hun vergadernotulen
en onderliggende documentatie overhandigen. Die aanpak staat diametraal
tegenover die bij ING, waar de rechercheurs juist onderop begonnen bij de
pionnen op de werkvloer en individuele witwaspraktijken. |
|
|
Tijdens het jaarlijkse
nieuwjaarscabaret, waar oud-topman Gerrit Zalm in 2014 nog de show stal met
zijn optreden als hoerenmadam Priscilla Zalm, voeren vrouwelijke medewerkers
van de bank nu een act op in oranje gevangenispakken achter tralies: wij worden als
criminelen gezien, zo is het op de werkvloer ingedaald sinds de Fiod op 27
september 2019 binnenviel. |
|
|
Schikken |
|
|
De meer gangbare praktijk was
tot voor kort om te schikken met grote ondernemingen onder voorwaarde dat
bestuurders buiten schot zouden blijven, maar het OM is sinds een aantal
jaren minder geneigd tot dergelijke 'package deals', zegt een Zuidas-advocaat
onder voorwaarde van anonimiteit. Dit soort afspraken bespaarden het OM veel
mankracht, maar de maatschappelijke weerstand ertegen is
toegenomen. |
|
|
Het OM zocht in de ING-zaak
dan ook de media op om uit te leggen waarom personen buiten schot
bleven. Ze hadden echt alles uit de kast gehaald om te achterhalen wie
verantwoordelijk was, benadrukte hoofdofficier van het Functioneel Parket,
Margreet Fröberg in 2018 tegen het FD. Maar veel mensen
waren een beetje verantwoordelijk. Terwijl het OM moet kunnen aantonen dat
een bestuurder bewust aanvaardt dat er geld kan worden witgewassen door
bijvoorbeeld niet in te grijpen als hij weet dat controlesystemen falen. |
|
|
Veramerikanisering strafrecht |
|
|
Ook in bijna alle andere
pogingen om bestuurders van een onderneming als 'feitelijk leidinggever'
aansprakelijk te stellen voor vergrijpen van hun bedrijf faalde het OM. Zo
werd de topman van de NS vrijgesproken na vals spel bij een aanbesteding. |
|
|
De aanklager kreeg ook het
deksel op de neus bij een fraudezaak tegen oud KPMG-voorzitter Jaap van
Everdingen. 'Meestal weet de baas van zo’n gigantische organisatie nu eenmaal
niet precies wat er op de werkvloer gebeurt', zegt de Zuidas-advocaat. 'Allerlei
anonieme personen zitten achter de knoppen. In juridische zin heeft het OM
dan geen poot om op te staan maar aan de buitenwereld valt het steeds
moeilijker uit te leggen dat je niet één schuldige kunt aanwijzen.' |
|
|
Hij beklaagt zich over
'veramerikanisering van het strafrecht, met een OM dat zich door de politiek
gedwongen zou voelen tot 'zichtbare dadendrang'. Een betrokkene bij het
onderzoek verwerpt die karakterisering. 'Het rond krijgen van het bewijs is
extreem complex. We zouden wel gek zijn als we alleen gaan vervolgen
omdat de maatschappij het zo leuk vindt.' |
|
|
Een woordvoerder van het OM
zegt in reactie geen uitspraken te kunnen doen over lopende zaken, en voegt
eraan toe dat het OM ook naar de rol van natuurlijke personen kijkt. 'Alleen
indien hen persoonlijk een strafrechtelijk verwijt kan worden gemaakt, kunnen
we vervolgen.' |
|
|
ABN Amro geeft geen
commentaar. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|